Vịnh Hạ Long không chỉ nổi tiếng với cảnh quan kỳ vĩ mà còn là nơi có hệ sinh thái đa dạng với vô vàn bí ẩn, đặc biệt trong lòng các hang động – ngôi nhà trú ngụ của nhiều loài sinh vật đặc hữu.
Trong “Thế giới bí ẩn” đó, cua hang hay còn gọi là cua hang đá vôi (tên khoa học là Tiwaripotamon edostilus Ng & Yeo, 2001)( Đỗ Văn Tứ, Lê Hùng Anh, 2023. Tiwaripotamon edostilus. Danh lục Đỏ Việt Nam. AR34 ) là một trong những”đối tượng” nghiên cứu thú vị của các nhà sinh vật học.
Đây là loài cua nước nước ngọt. Chúng sinh sống chủ yếu trong các vũng nước đọng, các khe đá ẩm ướt trong lòng các hang động, nơi có độ ẩm cao, ánh sáng yếu hoặc không có ánh sáng. Điều đặc biệt, chúng hoạt động chủ yếu về đêm, ít di chuyển ra khỏi hang. Để sinh tồn trong môi trường thiếu ánh sáng và khan hiếm thức ăn, loài cua này đã tiến hóa những đặc điểm rất riêng biệt như thân hình có màu sắc nhợt nhạt hơi trong suốt vì không cần sắc tố để nguỵ trang hay bảo vệ khỏi tia UV; mắt chúng nhỏ, gần như không nhìn thấy gì. Bù lại, chúng có đôi chân và càng dài, mảnh khảnh với các sợi lông nhạy cảm để cảm nhận rung động và dòng nước.
Mặc dù nhỏ bé, nhưng cua hang có giá trị cao trong nghiên cứu về đa dạng sinh học, chúng là loài chỉ thị sinh học phản ánh về chất lượng môi trường nước ngầm và mức độ nguyên vẹn của hệ sinh thái hang động
Nếu trong hành trình tham quan các hang động trên vịnh Hạ Long, vô tình bạn thấy cua hang, xin đừng chiếu ánh sáng quá mạnh trực tiếp, hoặc chạm vào môi trường nước của chúng, vì sự ô nhiễm nhỏ nhất cũng có thể gây hại cho hệ sinh thái mong manh này, bởi chúng vô cùng nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường sống./.
(Bài viết tham khảo từ các nguồn: Hồ sơ khoa học loài cua hang của Ban Quản lý Di sản thế giới vịnh Hạ Long – Yên Tử; Danh lục đỏ Việt Nam - http://vnredlist.vast.vn/tiwaripotamon-edostilus/#taxonomy).
Yến Đào